Ontharders en Waterkwaliteit

Dit artikel komt uit het vakblad "Waterdruk nr.3 10-2021" door Installq, auteur Jörgen Hornung NV PWN

Hard en zacht drinkwater zij fysiek niet van elkaar te onderscheiden, beide zijn vloeibaar en van de beste kwaliteit. Toch wil niemand hard water uit zijn kraan of douche, het zou zelfs slecht voor je gezondheid zijn. Het is tegenwoordig de normaalste zaak om een ontharder aan te schaffen om ons drinkwater zachter te maken. Wat zijn nu de verschillen tussen hard en zacht water, is hard water ongezond? Zijn er risico's aan ontharden en waar moet je rekening mee houden bij de aanschaf van een onthardingsapparaat?

Hard en zacht water, de verschillen
Water bevat van nature de mineralen calcium en magnesium. Hoe meer er van deze mineralen in water zitten, hoe harder het water. De hardheid van water wordt uitgedrukt in Duitse graden (ºdH). Eén ºdH is 17,8mg CaCO3 (calciumcarbonaat) kalk per liter water. Drinkwaterbedrijven gebruiken vijf schalen van waterhardheid.

• 0-4      ºdH zeer zacht
• 4-8      ºdH zacht
• 8-1 2   ºdH gemiddeld
• 12-18  ºdH vrij hard
• 18-30  ºdH heel hard

Hard water veroorzaakt kalkaanslag, dit zie je vaak als doffe aanslag op tegels en een verstopte douchekop. In apparaten waarin bijvoorbeeld water wordt verwarmd, komt deze kalkaanslag vaker voor. Voorbeelden hiervan zijn de vaatwasser, koffiemachine en waterkoker.

Hoe meer kalk er in het water zit, hoe meer aanslagzich vormt op tegels en de vaat, maar ook in apparaten, die hierdoor minder langs mee zouden gaan. Een ander nadeel van klak is datb je meer was- en schoonmaakmiddel nodig hebt. Door klakafzetting op verwarmingselementen ie er meer energie nodig om water te verwarmen. De midelen die we gebruiken om van deze (kalk)aanslag af te komen. spoelen we door de gootsteen en komen in het riool terecht. Dit is nadelig voor de portemonnee en het milieu.

Op de menselijke gezondheid heeft "hard"water vrijwel geen effect.
Water kan ook te zacht zijn! Te zacht water, onder de 4 ºdH, kan een te lage zuurgraad hebben, en bij een te lage zuurgraad kunnen bepaalde metalen van leidingen loskomen en in het water terecht komen. Sommigen zeggen dat zacht water een gunstig effect heeft op de huid, maar aan de andere kant kan het ook huidirritaties geven, omdat zeep e.d. minder goed wegspoeld.

Wat kunnen we doen aan hard water?
Maak apparaten regelmatig schoon met bijvoorbeeld schoonmaakazijn. Zo vermindert u de kalkaanslag. Het apparaat blijft dan beter werken en gaat langer mee. Lees altijd eerst de schoonmaakinstructies van het apparaat om te zien met welkl middel u het mag schoonmaken of ontkalken. Hetzelfde geld voor het schoonmaken van douchekop, glazen douchewand en de aanslag op tegels. U kunt de temperatuur van uw warmwatertoestellen ook lager afstellen, dit verminderd kalkafzetting. Denk er wel aan dat de temperatuur, om schadelijke bacteriën te doden, minimaal 55ºC moet zijn.
Een andere manier om van hard water af te komen is gebruik te maken van een waterontharder.

Wat is een waterontharder?
Een waterontharder is een stof of een apparaat waarmee de hardheid van water verminderd kan worden. De meeste waterontharders werken op basis van een ionenwisselaar. Hierbij stroomt hard leidingwater door een cilinder waarin heel kleine kunsthars bolletjes, ter grootte van 0,3mm, zitten.
Deze kunstharsbolletjes zijn in staat om kalk- en magnesiumionen te verwisselen met de natriumionen die in de kunstharsbolletjes zitten. De gefilterde stoffen (kalk en magnesium) vloeien via de afvoerslang de riolering in en bereiken de kraan dus niet. Na verloop van tijd is het harsfilter verzadigd en moet het worden gespoeld met zout/pekelwater, dit noemen we regenereren. Daarna kan het toestel weer gebruikt worden voor een nieuwe cyclus.

Een nieuwe techniek is die van "Watts Oneflow ® "
OneFlow® gebruikt een innovatieve technologie (Template Assisted Crystallization, TAC) die de kwaliteit van het leidingwater verbetert door de kalk te neutraliseren.
De technologie trekt calcium- en magnesiummineralen in hard water aan en zet deze om in microscopische kristallen. Deze zachte inerte kristallen spoelen gewoon met het water mee. Ze zetten zich niet vast op het oppervlak.

Regels voor installatie
Als we een ontharder plaatsen, moet er aan een aantal voorwaarden worden voldaan.

• Bij een ontharder op basis van een ionenwisselaar kan het water vervuild worden door de ontharder. Dit water mag niet terugstromen in het drinkwaternet. Daarom is een terugstroombeveiliging van het type CA verplicht. (afb 1)
• De afvoerleiding van de installatie moet via een zichtbare onderbreking op de riolering zijn aangesloten. (afb 3)
• Het is wettelijk niet toegstaan om lager te ontharden dan tot 5,6ºdH
• Voor ontharders met een verwisselbaar filter is een controleerbare keerklep van het type EA verplicht. (afb 2)
• Een ontharder kan ook nog zorgen voor drukverlies van ongeveer 70kPa (0,7 bar). Dit betekend dat de waterdruk op kranen en douch afneemt.

afb 1 CA terugstroombeveiliging	afb 2 EA terugstroombeveiliging	afb 3 onderbroken ansluiting

Overige voorwaarden
Alle toestellen in een drinkwaterinstallatie moeten zijn voorzien van een KIWA Water Mark-certificaat om aantoonbaar te voldoen aan de "Regeling materialen en chemicaliën drink- en warm tapwatervoorziening (Staatscourant 2011, nr. 11911)"

Voor het plaatsen van ontharders in collectieve installaties gelden nog aanvullende regels. Deze zijn terug te vinden via www.infodwi.nl in waterwerkblad 1.4G en 4.6.

Is het zinvol een waterontharder aan te schaffen?
Omdat bijna alle waterleidingbedrijven zelf hun water ontharden, zijn er bijna geen huishoudens waarvoor een waterontharder echt nuttig is. Op de meeste plekken ligt de waterhardheid rond de 8ºdH. Er zijn echter wel uitschieters van 2ºdH tot 18ºdH, maar volgens de consumentenbond heeft zelf water ontharden pas zin vanaf 20ºdH. Op de website van het waterleidingbedrijf kan je zelf zien wat op dit moment de hardheid van jouw drinkwater is en of die misschien binnenkort verandert. Waterhardheid bij Vitens.

Bedrijven die waterontharders en onthardingsfilters aanbieden zeggen dat het wel zin heeft. Ze voorkomen immers kalkaanslag op huishoudelijke apparatuur en zouden daarnaast huidirritatie voorkomen. Een waterontharder zou zichzelf terugverdienen, omdat apparaten langer meegaan en minder energie verbruiken.
De nederlandse Consumentenbond en de Europese zusterorganisaties adviseren huishoudens pas bij een hardheid van meer dan 20ºdH water zelf te gaan ontharden. Zo hard is het water echter wat thuis uit de kraan komt eigenlijk nooit.